Yenidoğan bir bebek yuvarlak yüzlü, geniş başlı ve yassı burunlu olarak dünyaya gelir. Başı diğer organlarına göre büyüktür. Vücut ısısı düşüktür. Derisi pembe renklidir ve yumuşaktır. Kas yapıları henüz gelişmediği için kas kontrolleri zayıftır. İskelet yapısı esnek ve yumuşaktır. Bazı kemikleri sert değildir. Baş çevresi ortalama 35 cm’dir. Baş kemikleri arasında bıngıldak dediğimiz boşluklar vardır. Bu bıngıldaklar doğumun kolay gerçekleşmesini sağlarlar. 12-18 ay sonra kapanırlar.
Yenidoğan bir bebeğin ortalama boyu 50-53 cm, kilosu 2,5-4 kg arasıdır. Kız çocukları erkeklere göre daha kısa ve zayıf doğabilir. Sinir sistemi ve solunum kasları yeterli düzeyde gelişmemiştir. Bu yüzden tepkilerini refleks olarak gerçekleştirir, nefes alıp vermesi hızlıdır. Kalp atışları da hızlıdır.
Yenidoğan bebeklerin deri rengine dikkat etmek gerekir. Soluk olması kansızlığın belirtisi olabilir. Bu dönemde her çeşit hemangiom (kan damarı genişlemesi) bulunabilir. Soluk kırmızı renkte, özellikle alın, boynun ön yüzü, burun kökü, göz kapakları gibi yerleşim gösteren bu lezyonlar bebek birkaç aylık olunca solmaya başlar ve bir yaşına doğru hemen hemen tamamen kaybolurlar. Bebek anne karnında iken derisini koruyan beyaz renkte, peynirimsi kıvamdaki maddeye verniks kazeoza denir. Bebeği soğuk, kuruluk ve enfeksiyona karşı korur.
Özellikle yüz, kulak, omuz ve sırtlarında ince kıllar görülebilir. Bu kıllar geçicidir ve lanugo adı verilir.
Bebeklerde Görme ve İşitme
Yenidoğan bebeklerin görme mesafeleri 15-30 cm kadardır. Buna karşılık işitme duyuları oldukça gelişmiştir. Seslere karşı refleks gösterebilir. Tat ve koku duyuları da gelişmiştir. Görme duyuları ikinci ayda daha çok gelişir. Annenin yüzüne dikkatlice bakmaya başlarlar. Cisimleri 3. aydan itibaren izlemeye başlayabilirler. 6.aydan itibaren bir erişkin kadar keskin görme kabiliyetine ulaşabilirler. Yenidoğan bebeklere kırmızı refle testi yapılmalıdır. Şaşılık ve göz kayması ilk aylar normaldir. 4.aydan sonra devam ediyorsa hekime danışılmalıdır.
İşitme sorunları her bin bebekten 3’ünde görülebilir. Zamanında teşhis edilip gerekli tedaviler yapılmazsa konuşma gelişimine zarar verebilir. Türkiye’de sağlık kuruluşlarında doğan tüm bebeklere işitme testi yapılmaktadır.
Yenidoğan Kilosu
Yenidoğan bir bebek ortalama 2,5-4 kg ağırlığındadır. İlk günlerde vücuttaki sıvının azalmasından dolayı kiloda da yüzde 5-6 civarında azalma görülebilir. Daha sonraki günlerde ortalama 20-30 gram, ayda ortalama 750-1000 gram artış görülür. Birkaç ay sonra bu artış oranı düşer ancak yine de düzenli kilo alımı söz konusudur. Bebeğin ağırlığı, gelişimini değerlendirmede kullanılan önemli bir ölçüdür. 5 aylık bir bebeğin vücut ağırlığı doğum ağırlığının iki katı, bir yaşında üç katı, iki yaşında ise 4 katıdır.
Yenidoğanlarda Sarılık
En sık karşılaşılan sorunlardan biri yenidoğan sarılığıdır. Öyle ki zamanında doğan bebeklerin yüzde 50’sinde, erken doğan bebeklerin ise yüzde 85’inde sarılık görülür. Sarılığın nedeni, bebeğin kanında bilirubin denilen maddenin fazlalaşmasıdır.
Yenidoğan bebeklerin çoğunda fizyolojik sarılık görülür. Yani geçidir. Genellikle doğumdan 2-3 gün sonra ortaya çıkar. 7-10 günde kaybolur. Erken doğan bebeklerde geç görülüp geç son bulabilir.
Bazı sarılıklar fizyolojik değildir. Tedavisi mümkündür ancak sarılık çok yüksek düzeylerde olursa beyne geçebilir ve kalıcı tahriplere yol açabilir.
Yenidoğan Banyosu
Eğer bebeğiniz banyo yapmaktan hoşlanıyorsa her gün yaptırılabilirsiniz. Fakat hoşlanmıyorsa haftada 2-3 kez yaptırıp her gün baş, boyun, yüz ve popo kısmını silmeniz yeterlidir. Göbek bağı düşene ve sonraki birkaç güne kadar bebeğinizi avcunuzun üstüne yüzüstü yatırarak yıkamalısınız. Enfeksiyon riskine karşın biriken su ile temas ettirmemeli, akan suyun altında yıkamalısınız. Daha fazla bilgi için bebeklerde banyo yazımızı okuyabilirsiniz.
Alt Değiştirme
Hızlı ve pratik alt değiştirme için tüm malzemeleri önceden yanınızda bulundurmak sizi rahatlatacaktır. Bebeğinizin altını temizlerken ilk haftalarda ılık su ve pamuk kullanın. Temizliği önden arkaya doğru yapın. Pişikten korumak için altını kuru tutun. Temizleme işinden sonra poposunun havalaması ve kuruması için bir süre açık bırakabilirsiniz. Bezini sık sık değiştin.
Göbek Bağı Bakımı
Göbek bağı genellikle 7-10 gün içerisinde düşer. Bu süre 3 haftaya kadar uzayabilir. Önce sıvı jel görünümünde olan bağ zamanla kuruyarak kararmaya başlar ve sonunda düşer. Enfeksiyonların vücuda girmesi için çok müsait olan bu bölgenin kuru ve temiz tutulması gerekir. Yüzde 70 alkol içeren temizleyicileri bu bölgeye yumuşak hareketlerle sürün. Pamuk değil hijyenik olan gazlı bezleri kullanın.
