Yaşamın her döneminde önemli olan beslenmenin özellikle bebeklik çağında ayrı bir yeri vardır. Çünkü bu evre büyümenin en hızlı olduğu evredir ve doğumdan iki yaşına kadar devam eder. Yazımızda 0-3 yaş arası beslenmeden bahsedeceğiz. Öncelikle anne sütü…
Anne Sütü (0-6 Ay Arası Beslenme)
Anne sütü bebeğin su, yağ, protein, demir ve vitamin gibi her ihtiyacını karşılar. Sindirimi kolaydır ve enfeksiyonlara karşı koruyucudur. Yani dışarıdan alınan hiçbir besin anne sütünün yerini dolduramaz. 0-6 ay arası sadece anne sütünün kullanılmasını, 6 aydan 2 yaşına kadar diğer besinlerle birlikte devam edilmesini öneririz. Anne sütü öyle mucizevi özellikleri içerisinde barındırır ki; ilk emilen sütle sonraki sütün, doğumdan sonraki ilk aylarda salgılanan ile sonraki aylarda salgılanan sütün ve gece ile gündüz salgılanan sütlerin içeriği birbirlerinden farklıdır. Bu farklılık bebeğin ihtiyacına göre şekillenir.
Anne Sütünün Faydaları
- Besin değerleri bebeğin gereksinimlerini karşılar.
- Her zaman uygun sıcaklıktadır.
- Her zaman sterildir.
- Enfeksiyonu engelleyici öğeler barındırır.
- Sindirimi kolaylaştırıcı enzimler barındırır.
Ayrıca anne sütü alan bebeklerde;
- Mide, bağırsak ve solunum yolu enfeksiyonları çok daha az görülür.
- Çene ve diş yapısı daha kolay gelişir.
- Alerjiye karşı daha güçlenir.
- Bazı kronik hastalıkların görülme riski azalır. (Diyabet, obezite, kalp hastalıkları gibi…)
- Orta kulak iltihabı riski azalır.
Anneler için ise;
- Bebeği ile arasındaki duygusal bağı geliştirme,
- Anne sağlığını koruma, uterusun eski haline dönmesi,
- Daha kolay kilo verme,
- Annelik duygusunu geliştirme,
- Ekonomik anlamda rahatlatma gibi avantajları vardır.
Ek Gıda (6-12 Ay Arası Beslenme)
Bebeklerin ilk 6 ay yalnızca anne sütü ile beslenmesini öneririz. Ancak bazı anneler çevrelerinden duydukları yanlış bilgilerle 6 aydan sonra da ek gıda vermeden anne sütü kullanmaya devem eder. Bu yöntem yanlıştır. Çünkü anne sütü belli bir süre sonra bebeğin ihtiyaçlarını tek başına karşılayamaz hale gelir. Bebekte yetersiz enerjiye, demir ve çinko gibi eksikliklere yol açar. Öte yandan bebeğin çiğneme kabiliyetinin, yeni tat ve yapıdaki besinlere alışma sürecinin gecikmesine neden olur. İleride yeme alışkanlığının sağlıklı bir biçimde şekillenmesi için ek gıda süreci önemlidir. Bebek 1 yaşına geldiğinde ailesiyle birlikte aynı sofrada oturabilmelidir. Bu yüzden ek gıda serüvenini aşamalı olarak ilerletmek gerekir.
6 Ay Sonrası
Anne sütüne ek olarak sıvı ve yumuşak ezme kıvamında besinleri bebeğinize verebilirsiniz. Yoğurt, tuzsuz pastorize peynir, taze sıkılmış meyve suyu, çorba, sebze-meyve püreleri, pekmez, yumurta sarısı gibi gıdaları bu ayda vermeye başlayabilirsiniz. Katı olan tüm gıdaları püre haline getirerek vermeyi unutmayın. Püre hazırlarken blender yerine çatal kullanın. Yumurtanın sarısını önce çeyreğin çeyreği, sonra çeyreği, daha sonra yarısı ve en sonunda tamamı olacak şekilde aşamalı olarak yedirin. Bu ayda gaz yapacak besinleri (mercimek çorbası gibi) kullanmayın. Besinlerin acı ve ekşi olmamasına özen gösterin. Pekmez; demir ve kalsiyum içermesi nedeniyle şeker yerine kullanılmasını önerdiğimiz değerli bir besindir.
7. Ay
7.ayda püreleri biraz daha pütürlü hazırlayabilirsiniz. Anne sütüne ek olarak yoğurt, tuzsuz pastorize peynir, taze sıkılmış meyve suyu, pekmez, pirinç, yumurta sarısının tamamı, sebze çorbası ve et verebilirsiniz. Kırmızı eti ilk aşamada iki kere kıyılmış kıyma şeklinde ve yemeklerin içinde kullanarak tercih edin.
8 – 12. Ay
Bu aylar arasında anne sütüne ek olarak acı olmayan tüm çorba çeşitlerini, kırmızı mercimek, kuru fasulye, nohut gibi tahıl ürünlerinin ezmelerini bebeğinize verebilirsiniz. Bebeklerin böbreklerine zarar vermemek için 2 yaşına kadar az tuzlu beslenmeleri gerektiğini unutmayın.
0-1 Yaş Arasındaki Beslenmede Dikkat Edilmesi Gerekenler
İnek sütü çok tüketildiğinde anemiye ve alerjiye yol açabilir. 9.aydan sonra gerektiği zamanlarda ek gıdaların hazırlanmasında yardımcı ürün olarak kullanılabilir ancak başlı başına tamamlayıcı gıda olarak kullanılmamalıdır.
Yumurta, demir açısından zengin olduğu için ek gıdaların olmazsa olmasıdır. Beyaz kısmı alerjen etki göstermesi nedeniyle 12.aydan önce tavsiye edilmez. 6.aydan sonra ek gıda serüveninin başlamasıyla yumurtanın sarısı aşamalı miktarlarda verilmelidir. 1/8, ¼, ½ ve dördüncü hafta sonunda tamamını bebeğinize verebilirsiniz. Bu süre zarfında rafadan veya az pişmiş değil, tam pişmiş şeklinde hazırlamalısınız.
12 aydan küçük çocuklara bal verilmemelidir.
Sadece bebeklere değil, küçük çocuklara dahi çay verilmemelidir. Demir eksikliğine, iştahsızlığa ve şeker kullanıldığı takdirde diş çürümesine neden olabilir. Papatya çayı, yeşil çay ve benzeri çaylar da demir eksikliğine yol açabilir. Ihlamur verilebilir. Gaz sanıcısı olan bebekler için rezene ve anason çayı kullanılabilir.
Kansızlık olasılığından dolayı süt çocuklarına bakla verilmemelidir.
1-3 Yaş Arası Beslenme
Bu dönem bazı çocuklar için beslenme sorunlarının başladığı zamanlardır. Dolayısıyla anne ve babaların en çok dert yandığı, çözüm aradığı ve endişelendiği yaş aralıklarıdır. Anne babalar bu dönemde sakin ve sabırlı olmalı, aşırı katı olmamalı, bir kaşık fazla yemek için çocukları zorlamamalı, besin seçimi konusunda çocuklarına destek olmalı, kendi başlarına yemek yemelerine teşvik etmeli, ilk yıl kadar hızlı büyümeyeceklerinin bilincinde olmalıdır. Eğer anne ve babalar çocuklarına oyunla kandırarak ve sözler vererek yemek yedirmeye çalışırlarsa yemeklerden nefret edip inatlaşmalarına ve iştahlarının azalmasına sebebiyet verebilirler. Diğer ihtimal ise çok yiyerek obez olmalarıdır.
DİKKAT: Günde 400-600 ml süt tüketimi kemik ve kas gelişimi açısından faydalıdır. Ancak daha fazla tüketim kası besinlerin azalmasına, demir eksikliğine ve kansızlığa neden olabilir.
Ne Tüketilmeli?
- Pişmiş sebze yemekleri tercih edilmelidir. 8-10 kaşık yeterli olacaktır.
- Her gün bir tane yumurta tüketmek protein açısından önemlidir.
- Her gün kırmızı et, tavuk veya balık türlerinden biri tüketilmelidir.
- Her gün 3 porsiyon meyve tüketilmelidir.
- Ekmek olarak tam buğdaylı tercih edilmelidir.
- Tahıl grubu olarak 2 kepçe çorba, 3 yemek kaşığı pilav, makarna, dolma veya 4 yemek kaşığı kuru baklagil tüketilmesi yeterlidir.
- Günde ortalama 6 bardak su tüketilmelidir.
- Şeker ve şeker barındıran gıdalardan uzak tutulmalıdır.
